पंढरपूर: स्वेरीमध्ये आयोजित करण्यात आलेली दोन दिवसीय ‘टेक्नोसोसायटल– २०२०’ ही तिसरी आंतरराष्ट्रीय तंत्रपरिषद आज संपन्न झाली. या ऑनलाइन आंतरराष्ट्रीय तंत्रपरिषदेच्या उदघाटन प्रसंगी प्रमुख पाहुणे म्हणून एआयसीटीईचे चेअरमन डॉ. अनिल सहस्त्रबुद्दे यांनी ऑनलाईन उपस्थित राहून मार्गदर्शन केले तर या तिसऱ्या आंतराष्ट्रीय परिषदेचे प्लेनरी स्पीकर म्हणून ‘ऑर्डर ऑफ ऑस्ट्रेलिया’ (भारतातील पद्मविभूषण दर्जाचा पुरस्कार) हा किताब मिळालेले डॉ.विजय जोशी (ऑस्ट्रेलिया) उपस्थित होते. या ऑनलाईन आयोजिलेल्या आंतरराष्ट्रीय परिषदेत ‘कि नोट स्पीकर’ म्हणून विविध देशातील संशोधक व अभ्यासक सहभागी झाले होते. त्यामध्ये डॉ. थॉमस मबुया (नैरोबी), बोतीर उस्मानोव्ह (उझबेकिस्तान) डॉ. एस. पी. अरुण, डॉ. यल्लोजी राव (अमेरिका) डॉ. मृणालिनी पत्तर्कीन (अमेरिका) यांचा समावेश आहे. या परिषदेच्या शेवटच्या सत्रात पॅनेल चर्चा मध्ये डॉ.एन.बी.पासलकर, डॉ. के. राजन्ना, डॉ. व्ही. के. सुरी डॉ. आर. बालसुब्रमण्यम, डॉ. व्ही. बी. पाटील, डॉ. प्रदिप जाधव हे सहभागी होते.
डॉ. थॉमस मबुया (नैरोबी) यांनी ‘बांधकामातील अनुप्रयोगांसाठी प्लास्टिक कचरा आधारित संमिश्र साहित्य’ यावर या विषयावर आपले मत व्यक्त केले. फॅब्रिक्स, टेक्सटाईल, पॅकेजिंग, फर्निचर आणि बांधकामांसाठी कचरा प्लॅस्टीकच्या वापराविषयी ते बोलले. त्यांनी संसाधन जतन, पर्यावरण प्रदूषण आणि विषारी रसायनांसारख्या कृत्रिम पॉलिमरच्या वापरासाठी तीन मुद्द्यांचा उल्लेख केला.
बोतीर उस्मानोव्ह (उझबेकिस्तान) हे ‘शेती वापरासाठी ड्रोन / हेलिकॉप्टर’ या विषयावर बोलले. शेती, आर्किटेक्चर, वाहतूक, देखरेख आणि छायाचित्रण इत्यादी क्षेत्रातील समस्या सोडवण्यासाठी व हवामान बदलाशी संबंधित समस्यांचे निराकरण करण्यासाठी ड्रोनचा वापर करण्याची मोठ्या प्रमाणात गरज असल्याचे सांगितले. तसेच शेतीत वेगवेगळ्या सेन्सरचा वापर कसा केला जाऊ शकतो यावर त्यांनी आपले विचार मांडले. तंत्रज्ञानाचा समाजाच्या उन्नतीसाठी वापर करताना खर्च, सुरक्षा आणि कायदेशीर समस्या या महत्वाच्या बाबी आहेत.
डॉ. एस. पी. अरुण यांनी ‘अ’ हे अक्षर म्हणजे काय आणि संगणकाला ते पाहणे इतके कठीण का आहे? या विषयावर चर्चा केली. त्यांची चर्चा कृत्रिम बुद्धिमत्ता आणि मानवी जीवनातील त्याच्या अनुप्रयोगांवर आधारित होती. संगणकांवर प्रक्रिया करण्यासाठी व्हिज्युअल डेटा खूप कठीण आहे. मानवी मेंदू व्हिज्युअल डेटावर प्रक्रिया कशी करतो आणि मेंदूचा कोणता भाग प्रक्रियेसाठी जबाबदार आहे याचा त्यांनी खुलासा केला.
डॉ. यल्लोजी राव (अमेरिका) यांनी ‘ग्लोबल टू लोकल कोलॅबोरेशन फॉर रूरल डेव्हलपमेंट’ या विषयावर चर्चा केली. आपल्या भाषणात त्यांनी प्राचीन भारतीय संकल्पनावर लक्ष केंद्रित केले. त्यांनी भारतीय प्राचीन करार प्रणालीचा उल्लेख केला जिथे पैशांच्या ऐवजी वस्तूंची देवाणघेवाण होत होती. शेवटी त्यांनी बारीपाडा या गावात केलेल्या सहकार्याच्या कार्याचे उत्कृष्ट उदाहरण दिले. या गावाला शासनाचे कोणतेही सहकार्य मिळालेले नाही तरी देखील खेड्यातील लोकांनी सहयोगात्मक कामातून सर्व काही साध्य केले.
डॉ. मृणालिनी पत्तर्कीन (अमेरिका) यांनी ‘मेडिकल टेक्नोलॉजी मधील इनोव्हेशन- ग्रासरुट्स मधील वर्कफोर्स ट्रेनिंग’ या विषया बाबत थ्रीडी प्रिंटिंग, पेन मॅनेजमेंट, ग्लूकोमीटर, होम डायग्नोस्टिक टेस्ट, स्मार्ट बॅंडेजेस, डिसोजेबल इलेक्ट्रॉनिक्स या सारख्या नाविन्यपूर्ण वैद्यकीय तंत्रज्ञानाविषयी सांगितले. गॉगल, इलेक्ट्रॉनिक स्कीन इ. वैद्यकीय विज्ञान क्षेत्रात बायोटेक्नॉलॉजीच्या वापराबद्दल त्यांनी चर्चा केली.
या परिषदेच्या शेवटच्या सत्रात पॅनेल चर्चा चे आयोजन करण्यात आले होते. सुरुवातीला डॉ. एस. एस. वांगीकर यांनी ज्या विविध विषयांवरील शोधनिबंध प्राप्त झाले होते ते विषय मांडले. त्यामध्ये कृषी, वैद्यकीय, तंत्रज्ञान ऊर्जा क्षेत्र, उपयोजित विज्ञान आणि पर्यावरणीय समस्या यांचा समावेश आहे. त्यानंतर डॉ. पी. एम. पवार यांनी मुख्य वक्त्यांचा विचारांचा सारांश सादर केला.
डॉ.एन.बी.पासलकर यांनी शहरे व खेड्यांमध्ये कचरा टाकण्याच्या समस्येसारख्या सामाजिक समस्या सोडविण्याच्या प्रस्तावावर चर्चा सुरू केली. त्यांनी स्मार्ट डस्टबिन विकसित करण्याचा प्रस्ताव दिला ज्यामुळे कचरा निर्धारित वेळेत खतामध्ये बदलला जाईल. या व्यतिरिक्त ऊस तोडण्यासाठी शेतमजुरांच्या समस्येकडे त्यांनी लक्ष वेधले. या संदर्भात ऊस तोडण्यासाठी मशीनचा विकास प्रस्तावित आहे. पुढे त्यांनी कृषी क्षेत्रातील पिकांचे प्रकार ओळखण्यासाठी इमेज प्रोसेसिंगची समस्या सुचविली. शेवटी त्यांनी पाण्याचा अपव्यय कमी करण्यासाठी कॅनॉल ऑटोमेशनची यंत्रणा प्रस्तावित केली. डॉ. के. राजन्ना (इंडियन इंस्टिट्यूट ऑफ सायन्स, बेंगलोर) यांनी विविध क्षेत्रातील सेन्सर्सच्या विकासावर लक्ष केंद्रित केले. अत्याधुनिक तंत्रज्ञानाचा वापर करण्याबाबत लोकांना जागरूक करण्याचे सुचविले.
डॉ. आर. बालसुब्रमण्यम (भाभा अणु संशोधन केंद्र, मुंबई) यांनी समाजातल्या तंत्रज्ञानापासून वंचित लोकांना एकत्र आणले पाहिजे, याकडे लक्ष वेधले. ‘राष्ट्र उभारणी उद्योगाद्वारे केली जाते; संस्थेने उद्योगात योगदान द्यावे. सोलापुरातील लघु व मध्यम उद्योगांनी आयओटी लागू केले पाहिजे. तसेच पंढरपूर हे स्मार्ट सिटी व स्वच्छ शहर बनले पाहिजे आणि पंढरपुरातील पारंपारिक गोष्टी व्यवस्थित बाजारात आणल्या पाहिजेत.’ असे विचार मांडले. डॉ. व्ही. बी. पाटील यांनी आजच्या जगात नॅनो टेक्नॉलॉजीला खूप महत्त्व आहे असे मत मांडले. डॉ. प्रदिप जाधव (भारती विद्यापीठ पुणे) यांनी असे नमूद केले की, ग्रामीण किंवा शहरी अशा कोणत्याही परिस्थितीचा विचार न करता समाजाच्या हितासाठी तंत्रज्ञान विकसित केले जावे.
डॉ. व्ही. के. सुरी (भाभा अणु संशोधन केंद्र, मुंबई) यांनी खेड्यांच्या विकासासाठी स्पायडर प्रकल्प सुरू करण्याची सूचना केली. त्यांनी पुढे असेही सांगितले की, सर्व प्रकल्पांना आधार दिला गेला पाहिजे अर्थात ते अंतिम वापरकर्त्यापर्यंत पोहोचले पाहिजेत. ग्रामीण भागाच्या विकासासाठी सेन्सर्स विकसित केले पाहिजेत. स्मार्ट कचरा व्यवस्थापनासाठी स्लॅगचा वापर करून छप्पर आणि फ्लोअरिंग टाईलचे उत्पादन सुरू करण्याचा प्रस्ताव त्यांनी दिला.
डॉ. देबायन मोंडल (कोलकाता विद्यापीठ) आणि निरज टोपारे (एमआयटी वर्ल्ड पीस युनिव्हर्सिटी, पुणे) यांनी परिषदे विषयी आपले अभिप्राय दिले तर डॉ.सोमनाथ ठिगळे यांनी बेस्ट पेपर्सचा निकाल जाहीर केला.
शेवटी स्वेरी आणि आयोजन समितीच्या वतीने डॉ. पी. एम. पवार यांनी आभार प्रदर्शन करून या परिषदेची सांगता केली.
